Βιολειτουργικά τρόφιμα, Πρόσθετα και Συμπληρώματα Διατροφής
Το βιβλίο αυτό αποτελεί τον πρώτο Τόμο μιας τρίτομης σειράς, που – στην ολοκληρωμένη της μορφή – ευελπιστεί να προσεγγίσει και να αναλύσει ζητήματα παραγωγής, κυκλοφορίας και κατανάλωσης «τροφίμων και ποτών για μια υγιεινή διατροφή». Περιλαμβάνει σύγχρονα και κρίσιμα για την υγιεινή και την ασφάλεια των τροφίμων ζητήματα, τα οποία απασχολούν την Έρευνα, την Επιστήμη και την Τεχνολογία τροφίμων και ποτών, όπως είναι: τα (Βιο)λειτουργικά συστατικά ή Τροφοφάρμακα, οι Πρόσθετες ύλες και τα Διατροφικά Συμπληρώματα. Τα τρία αυτά διατροφικά ζητήματα αποτελούν και τα αντίστοιχα Μέρη του βιβλίου. Στο Α΄ Μέρος, αναπτύσσονται τα ζωτικά θέματα των βιταμινών, των ιχνοστοιχείων, των βασικών αμινοξέων και λιπαρών υλών, καθώς και των προβιοτικών ουσιών. Περιγράφονται ακόμα ορισμένα από τα ονομαζόμενα φαρμακευτικά φυτά ή βότανα. Καθώς πολλά από τα παραπάνω βιολειτουργικά συστατικά κατατάσσονται -σύμφωνα με την ευρωπαϊκή και κατ’ επέκταση την ελληνική νομοθεσία- στις Πρόσθετες ύλες, στο Β΄ Μέρος του βιβλίου, γίνεται απλή μόνον αναφορά σε αυτά και ο αναγνώστης παραπέμπεται στα αντίστοιχα κεφάλαια του πρώτου Μέρους. Αναλυτική περιγραφή προσθέτων υλών γίνεται για τις επιπλέον ουσίες οι οποίες κατηγοριοποιούνται (με βάση την ισχύουσα νομοθεσία) και προστίθενται και αυτές στα τρόφιμα, στοχεύοντας σε ειδικές όμως δράσεις και χρήσεις. Τέτοιες είναι π.χ. τα Διαθρεπτικά Πρόσθετα και τα Συμπληρώματα διατροφής αθλητών. Αυτά, αναπτύσσονται εκτενέστερα στο Γ΄ Μέρος του βιβλίου. Υποστηρικτικές φωτογραφίες για βιολειτουργικά τρόφιμα, πρόσθετες ύλες και διαθρεπτικά πρόσθετα, παρεμβάλλονται καθ΄όλη την έκταση των κειμένων. Οι φωτογραφίες για τα κυριότερα από αυτά, παρατίθενται – σε ειδικό ένθετο – στο τέλος του βιβλίου. Πηγή των περισσοτέρων είναι ο ιστότοπος www.shutterstock.com και ειδικές αναφορές των WHO και FAO. Κατ΄αυτόν τον τρόπο και εις επίρρωση του γνωστού ρητού «μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις», το αξιόλογο αυτό πόνημα γίνεται εύληπτο και κατανοητό και από ένα ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, το οποίο δεν διαθέτει -απαραιτήτως- εξειδικευμένες γνώσεις σε θέματα του Αγρο-διατροφικού τομέα, που αναπτύσσονται στο βιβλίο. Οι -εν δυνάμει- αναγνώστες πολλαπλασιάζονται και στους κόλπους τους εισέρχονται γυμναστές, προπονητές, αθλητές και αθλούμενοι, οι οποίοι αντιμετωπίζουν συνεχώς τα ζητήματα των λειτουργικών τροφίμων, των διαθρεπτικών προσθέτων και των συμπληρωμάτων διατροφής. Έτσι, ο πρώτος αυτός τόμος από το συνολικό πόνημα του συγγραφέα, ιχνηλατεί τα πρώτα βήματα για όσους από τους φοιτητές, επαγγελματίες ή απλούς καταναλωτές, επιθυμούν να πορευθούν στη στράτα μιας σωστής και υγιεινής διατροφής. Τα βήματα αυτά, προβλέπεται να συνεχιστούν με την υποστήριξη των άλλων δύο τόμων της σειράς του συγγραφέα.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί τον πρώτο Τόμο ενός τρίτομου συγγραφικού έργου, που- στην ολοκληρωμένη του μορφή - σκοπεύει να προσεγγίσει το θέμα της παραγωγής, της κυκλοφορίας και της κατανάλωσης «τροφίμων και ποτών για μια υγιεινή διατροφή». Περιλαμβάνει σύγχρονα και κρίσιμα για την υγιεινή και την ασφάλεια των τροφίμων ζητήματα, τα οποία απασχολούν την Έρευνα, την Επιστήμη και την Τεχνολογία τροφίμων και ποτών, όπως είναι: τα Βιολειτουργικά συστατικά ή Τροφοφάρμακα, οι Πρόσθετες ύλες και τα Συμπληρώματα Διατροφής. Τα τρία αυτά διατροφικά ζητήματα αποτελούν και τα αντίστοιχα Μέρη του βιβλίου.
Στο Α΄ Μέρος, μεταξύ άλλων, αναπτύσσονται τα ζωτικά θέματα των βιταμινών και των ιχνοστοιχείων, ορισμένων βασικών αμινοξέων και λιπαρών υλών, των βιοφαινολών και των προβιοτικών. Περιγράφονται ακόμα, αρκετά (βιο)λειτουργικά τρόφιμα και ποτά, καθώς και ορισμένα από τα ονομαζόμενα φαρμακευτικά φυτά ή βότανα. Τα περιεχόμενα του Α΄ Μέρους αναπτύχθηκαν με βάση την προτροπή του Ιπποκράτη: «άσε την τροφή σου να λειτουργήσει ως το φάρμακό σου», εξ ου και ο συχνά χρησιμοποιούμενος όρος «τροφοφάρμακα». Αξίζει να τονιστεί εξ αρχής ότι - εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, που επισημαίνονται κατά τη ροή των κειμένων - για την αποτελεσματικότητα και εξειδικευμένες χρήσεις και ιδιότητες πολλών από τα φυσικά/βιολειτουργικά προϊόντα και κυρίως τα βότανα, η φαρμακολογία δεν διαθέτει κλινικά τεκμηριωμένες και αναμφισβήτητες απόψεις. Στηρίζεται στην παρατήρηση, την παράδοση και σε στατιστικά δεδομένα. Ωστόσο, αρκετές από αυτές τις βιοδραστικές ενώσεις χρησιμοποιούνται από τη φαρμακευτική βιομηχανία ως δραστικές ουσίες φαρμάκων ή συμπληρωμάτων διατροφής, για την πρόληψη ή/ και την καταπολέμηση αρκετών ασθενειών. Η χρήση ακόμα περισσοτέρων από αυτές, βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο. Ούτως ή άλλως όμως, η κατανάλωση αυτών, πρέπει να γίνεται με μέτρο και με ιατρική συμβουλή.
Καθώς πολλά από τα παραπάνω βιολειτουργικά συστατικά εντάσσονται -σύμφωνα με την ευρωπαϊκή και κατ΄ επέκταση την ελληνική νομοθεσία- στις Πρόσθετες ύλες (τα γνωστά Πρόσθετα τροφίμων), στο Β΄ Μέρος γίνεται μόνον απλή αναφορά σε αυτά και ο αναγνώστης παραπέμπεται στα αντίστοιχα κεφάλαια του Α΄ Μέρους. Αναλυτική περιγραφή προσθέτων υλών γίνεται για τις επιπλέον ουσίες οι οποίες κατηγοριοποιούνται (σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία) και προστίθενται και αυτές στα τρόφιμα, στοχεύοντας σε ειδικές δράσεις και χρήσεις. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτών είναι τα συντηρητικά και οι γλυκαντικές ύλες.
Το Γ΄ Μέρος, που περιλαμβάνει τα Διατροφικά Συμπληρώματα, αναφέρεται στα συστατικά εκείνα των τροφίμων που διακρίνονται τόσον για τις βιολειτουργικές τους ιδιότητες όσον και για τα «προσθετικά» τους χαρακτηριστικά, όπως είναι για παράδειγμα οι αντιοξειδωτικές ουσίες. Αποτελούν δηλαδή «κοινό πεδίο» τόσον των βιολειτουργικών συστατικών όσον και των προσθέτων υλών. Στο Μέρος αυτό περιγράφονται επίσης και ορισμένα άλλα προϊόντα, τα οποία παράγονται για να καλύψουν ειδικές διατροφικές ανάγκες (τρόφιμα ειδικής δίαιτας) συγκεκριμένων ομάδων καταναλωτών, όπως είναι για παράδειγμα οι έντονα και συστηματικά αθλούμενοι. Τα άλλα δύο βήματα στη στράτα της σωστής και υγιεινής διατροφής, δηλαδή οι άλλοι δύο Τόμοι της τρίτομης σειράς, προβλέπεται να καλύψουν:
• ο δεύτερος, τα κρίσιμα θέματα της παρουσίας αλλά και του τρόπου απομάκρυνσης ανθυγιεινών και γενικά τοξικών ουσιών από τη διατροφική αλυσίδα (π.χ φυτοφάρμακα, αλλεργιογόνα ή κορεσμένα λιπαρά) δηλαδή θέματα, που άπτονται της Τοξικολογίας Τροφίμων και της Διατροφικής Τοξικολογίας. Τα θέματα αυτά καλύφθηκαν με την έκδοση του βιβλίου των Δ. Χούχουλα και Κ. Σφλώμου "Ασφάλεια και Τοξικότητα στην αγροδιατροφική αλυσίδα", Εκδόσεις Τσότρας 2020, ISBN 978 618 5495 053.
• ο τρίτος, τα προϊόντα που παράγονται μετά τις παραπάνω «εξυγιάνσεις» της τροφικής αλυσίδας (τρόφιμα με χαμηλά λιπαρά ή ενέργεια, βιολογικά κ.ά), τα οποία - με βάση την Διατροφική Πυραμίδα της Μεσογειακής/Κρητικής Δίαιτας - οδηγούν κατά κανόνα, στην Υγιεινή Διατροφή του ανθρώπου.
Το βιβλίο γράφτηκε για να καλύψει -κατ’ αρχήν- την ύλη μαθημάτων τα οποία διδάσκονται σε Σχολές του Αγρο-διατροφικού Τομέα, όπως είναι: οι Πρόσθετες Ύλες, τα Λειτουργικά συστατικά των τροφίμων, τα Συμπληρώματα Διατροφής και τα νέα/Καινοτομικά Τρόφιμα. Μπορεί όμως να εμπλουτίσει και τη βιβλιοθήκη όσων επιστημόνων ασχολούνται με καίρια ζητήματα του Αγρο-διατροφικού τομέα. Από τον χημικό, τον διατροφολόγο και τον γεωπόνο μέχρι τον βιολόγο και τον φαρμακοποιό. Ακόμα και τον γιατρό και ιδιαίτερα τον αθλητίατρο. Ο καθένας από τους παραπάνω επιστήμονες, εκτιμώ ότι θα ιχνηλατήσει τα αντίστοιχα με την εξειδίκευσή του θέματα. Η παρεμβολή των χημικών τύπων και αντιδράσεων γίνεται μόνον για εκπαιδευτικούς και λόγους τεκμηρίωσης. Μπορούν όμως κάλλιστα να παραβλεφθούν, χωρίς να αλλοιωθεί η συνέχεια και η κατανόηση των κειμένων.
Όπως και τα υπόλοιπα συγγράμματα των Εκδόσεων Τσότρα με συγγραφείς τους Κ. Σφλώμο και Δ. Χούχουλα, παρέχει τη δυνατότητα υποστήριξης της εξ αποστάσεως διδασκαλίας. Στους εισηγητές των αντιστοίχων μαθημάτων διατίθεται ηλεκτρονικό υλικό (σειρά διαφανειών), κατόπιν συνεννοήσεως με τον Εκδότη (info@ekdoseis-tsotras.gr).